Het zal u niet ontgaan zijn dat Limburgse vlaai (terecht!) sinds 22 januari 2024 officieel door Europa is erkend als beschermd streekproduct. Sindsdien is vlaai uit Limburg een beschermde geografische aanduiding (ook wel BGA-label). De BGA is onderdeel van een Europese verordening die bescherming biedt tegen namaak van streekproducten. Dankzij de erkenning mogen alleen nog bakkers uit Nederlands en Belgisch Limburg de vlaai onder de noemer ‘Limburgse vlaai’ verkopen. Ook moet de Limburgse vlaai gebakken zijn op Limburgs grondgebied en moet het product aan een aantal strikte eisen voldoen omtrent het bakproces en het uiterlijk.
De EU kent drie verschillende kwaliteitslabels:
Beschermde oorsprongsbenaming (BOB): bedoeld voor streekproducten, die afkomstig zijn uit een bepaalde regio en waarvan de kwaliteit of andere kenmerken van deze producten hoofdzakelijk toe te schrijven zijn aan het bijzondere geografische milieu van de plaats van oorsprong. Producten die dit label dragen moeten geproduceerd, verwerkt én bereid worden in een bepaald geografisch gebied volgens een erkende en gecontroleerde werkwijze. Het gaat bijvoorbeeld om kazen die gemaakt worden in een bepaald gebied, met de melk van een lokaal dierenras dat in het geografische gebied wordt gehouden. Voorbeelden: Gorgonzola (kaas), Prosciutto di Parma (ham).
Beschermde Geografische Aanduiding (BGA): bedoeld voor streekproducten die afkomstig zijn uit een bepaalde regio en waarvan een bepaalde kwaliteit, de reputatie of een ander kenmerk van deze producten aan deze geografische oorsprong kan worden toegeschreven. De voorwaarden voor erkenning van een BGA zijn soepeler in vergelijking met die van de BOB. Productie, verwerking en bereiding hoeven niet alle drie in de bepaalde regio plaats te vinden. Voorbeelden: Brussels grondwitloof, Jambon d’Ardenne (ham), Westlandse druif
Gegarandeerde traditionele specialiteit (GTS): verwijst niet naar de herkomst van een product, maar naar het verband tussen de kwaliteit ervan en de traditionele productsamenstelling of productiemethode. ‘Traditioneel’ betekent hier dat het product onveranderd en aantoonbaar gebruikt is op de EU-markt gedurende minimaal 30 jaar. De erkenning als GTS kan alleen aangevraagd worden voor levensmiddelen en landbouwproducten, niet voor wijnen. Voorbeelden: Mozzarella (kaas), Kriek (bier), Hollandse Maatjesharing/Hollandse Nieuwe (vis)
Hervorming van geografische aanduidingen in de EU
De EU probeert middels een nieuwe verordening de hoge voedselkwaliteit en -normen van de EU te versterken en ervoor te zorgen dat cultureel, gastronomisch en lokaal erfgoed behouden blijft en als authentiek wordt gecertificeerd binnen de EU en in de rest van de wereld.
Enkele belangrijke veranderingen van deze nieuwe verordening zijn:
- vereenvoudigde inschrijvingsprocedure om de wachttijd tussen aanvraag en inschrijving te verkorten,
- betere bescherming van GA’s online
- versterkte rol voor producentengroeperingen, en
- de mogelijkheid om duurzaamheidscriteria op te nemen in de specificaties.
Daarnaast zijn de verschillende regels met betrekking tot procedures en bescherming van geografische aanduidingen van de EU samengevoegd voor de drie sectoren (levensmiddelen, wijn en gedistilleerde dranken), wat resulteert in één vereenvoudigde procedure voor de registratie van geografische aanduidingen voor aanvragers uit de EU en andere landen.
